رهایی از باتلاق – قسمت دوم

به این موضوع آگاه باشید که غرق شدن در باتلاق، مرداب و گنداب یا مانداب می تواند خیلی راحت تر از حالات دیگر آب رخ دهد حتی اگر کم عمق باشند و این به علت نرم بودن گل و لای زیرین اینگونه مناطق است.

برخی از این گندابها به نظر امن می رسند اما آگاه باشید که به دلیل آبی که زیر لایه های زیرین آنها و در زیر کودهای گیاهی یا گل و لای ذخیره و مخفی شده بسیار خطرناکند.

در مورد جانورانی که در اینگونه مناطق می توانند وجود داشته باشند اطلاعات دقیقی بدست آورید. اگر در مناطق مار خیز هستید بدانید که معمولا مارها باتلاق ها و مرداب ها را برای عبور انتخاب می کنند!

باتلاق ها، مرداب ها و گندابها به شدت جاذب حشرات هستند، در هنگام قصد به چنین مناطقی سعی کنید مواد دافع حشرات به همراه خود داشته باشید و همچنین برای پیشگیری از نفوذ زالو، بهتر است پایین پاچه شلوارتان را ببندید.

برخی مرداب ها و باتلاق های سراسر دنیا محل تجمع سوسمار ها و تمساح ها می باشند و دارای خطر بسیار بالایی هستند. در هنگام برنامه ریزی برای سفر، اینگونه اطلاعات را جمع آوری و به خاطر بسپارید.

برای عبور از یک باتلاق از نظر پوشش برای پا ،چند گزینه برای انتخاب وجود دارد مانند پابرهنه، چکمه کوتاه و چکمه های بلند پلاستیکی که انتخاب هر کدام کاملا بستگی به نوع باتلاق و میزان ایمنی آن دارد. و همچنین حتما از یک توری برای سر به عنوان پوششی مطمئن در هنگام عبور از چنین مناطقی در برابر حشرات استفاده کنید. پیراهن آستین بلند گشاد که بتوانید یقه و پایین آستین آن را توسط دکمه ببندید انتخاب مناسبی است. چکمه هایی که دارای سوراخ هایی جهت تنفس و خروج آب می باشند نیز گزینه مناسبی برای عبور از چنین مناطقی است.

عبور بصورت پابرهنه از ریگ های روان و باتلاق ها روش خوبی است بخصوص هنگام گرفتار شدن در آنها اما خطراتی مانند حیوانات، حشرات، زالوها ، ریشه ها، نی ها و آشغالها را نیز در نظر داشته باشید. پیچ خوردگی مچ پا یا شکستن انگشتان یک پای برهنه میان ریشه ها بسیار آسان تر از پایی است که دارای کفش است، اما گرفتار شدن در باتلاق با کفش نیز خطر را بسیار افزایش می دهد! به همین دلیل باید تمامی مسائل را سنجیده و سپس انتخاب کنید. یکی از پوشش های مناسب عبور از مرداب ها چکمه های بلند پلاستیکی همان هایی که تا روی سینه را می پوشانند می باشد( فوکا ).

قبل از سفر اطلاعات دقیقی از باتلاق ها و مرداب های منطقه بدست آورید، حتی از اهالی بومی منطقه در مورد باتلاق یا مرداب مربوطه تحقیق کنید، قطعا تجارب و پیشنهادات زیادی برای عبور از آن دارند که قبلا امتحان شده!

برای عبور از باتلاق یا مرداب ها از راهنمایان محلی استفاده کنید.

همیشه عبور از اینگونه مناطق را با یک همراه انجام دهید، در صورت تنها بودن و گرفتار شدن، شانس شما برای نجات بسیار کم است!

عمق یابی کردن را یاد بگیرید و از قلم نیاندازید، از چوب، باتون و هر راه دیگری که می توان از عمق منطقه آگاهی یافت بهره ببرید.

در هنگام عبور از چنین مناطقی به دنبال پوشش گیاهی و یا ریشه های گیاهان باشید تا هنگام راه رفتن پای خود را روی آنها بگذارید. قطعا آنها شما را بطور طولانی نگه نمی دارند اما فرو رفتن شما را تا برداشتن قدم بعدی کاهش می دهند.

از جلگه ها و دشت های گلی دوری کنید مگر اینکه کاملا منطقه را بشناسید و قبلا آنجا را تجربه کرده باشید. چنین دشتهایی معمولا از جنس شن و ماسه هستند و بسیار مستعد برای وجود ریگ های روان و باتلاق.

از مناطقی که گیاهان دم گربه ای و یا نی ها رشد کرده اند عبور کنید زیرا آنها می توانند حمایتی در برابر غرق شدن شما باشند.

آگاه باشید زمانی که از آبراهها و برخی رودها در میان باتلاق ها عبور می کنید که آب در آن درجریان است، معمولا مستحکم ترین قسمت در میان این نهرهاست و اکثر مواقع دارای یک کفه شنی و یا ماسه ای می باشد و طرف دیگر این نهر قرینه طرف قبلی از همان بافت نرمی است که تاکنون عبور کردید!. پس اگر تا میانه راه و عرض این آبراه پیش رفته اید به احتمال قوی باقی آن را هم عبور می کنید.

تکنیک گام برداری در باتلاق را بیاموزید و تمرین کنید. بدین صورت که دومین قدم خود را هنگامی که اولین قدم هنوز کامل نشده بردارید. اگر در باتلاق هم مانند زمین سفت راه بروید و صبر کنید تا بطور کامل قدم اول بر روی سطح بنشیند و سپس قدم بعدی را بردارید، گرفتار خواهید شد! زیرا ایجاد مکش زیر کفش شما جلوی برداشتن قدمتان را خواهد گرفت. در واقع شما باید طوری گام بردارید که فشار زیادی بر روی یک پا وارد نشود. قدم دوم را قبل از اینکه قدم اول به کف برخورد کند بردارید و همانطور که قدم دوم به سمت پایین می رود قدم اول را بلند کنید. این روش مقداری مهارت و پاهای قوی نیاز دارد که با تمرین می توانید این مهارت را کسب کنید. تا زمانی که این مهارت را کسب نکرده اید تصمیم به عبور از باتلاق نگیرید.

در برخی از مکان های دنیا باتلاق های تحت کنترل وجود دارد جهت عبور طبیعتگردان، اینگونه مناطق به دلیل کنترل و نظارت و شناخته شده بودن، مکان خوبی است برای کسب تجربه درباره عبور از باتلاق ها.

همه باتلاق ها را آلوده فرض کنید و از نوشیدن آب آنها خودداری نمایید.

پس از گرفتار شدن در باتلاق!

وحشت نکنید، دست و پا نزنیدو حالت نوسانی برای باتلاق ایجاد نکنید زیرا همه اینها روند غرق شدن و فرو رفتن را تشدید می کند. و سعی نکنید که یک پایتان را برای بیرون رفتن از شرایط بلند کنید، این عمل باعث وارد شدن تمام وزن بدن بر روی یک پا و در نتیجه فرو رفتن بیشتر خواهد شد.

هنگامی خود را در دام باتلاق یا شن های رونده دیدید هر چه سریعتر همه آنچه که با خود حمل می کنید مانند کوله پشتی و یا هر وسیله سنگین دیگر را از خود جدا کرده و بیاندازید. این را فراموش نکنید که چگالی بدن شما از چگالی باتلاق کمتر است و درصورتی که تقلای بیش از حد نکنید و وحشت زده رفتار نکنید کاملا فرو نخواهید رفت. این را بدانید که باتلاق ها از 30 الی 70 درصد آب و مرداب ها تا نزدیک 100 درصد آب تشکیل شده اند! و به بیان دیگر جرم حجمی بدن شما برابر با 1 گرم در هر سانتیمتر مکعب و جرم حجمی باتلاق تقریبا 2 برابر آن یعنی 2 گرم در هر سانتیمتر مکعب می باشد که این خود نشان دهنده این است که در صورت حفظ خونسردی ،شما می توانید حالت شناوری داشته باشید اما نکات مهمی نیز در برخورد با باتلاق ها وجود دارد که باید از آن آگاه باشید!

در صورت امکان حتما کفش های خود را دربیاورید، نکته بسیار مهمی که کفش ها بخصوص کفشهایی با کفه تخت و با انعطاف کم مانند کفش های کوهنوردی و چکمه ها ایجاد می کنند این است که در هنگامی که تلاش می کنید پاهای خود را در بیاورید به شدت مکش ایجاد می کنند و همین باعث فرو رفتن بیشتر شما می شود! در صورتی که در مکانی پیاده روی می کنید که احتمال درگیری با باتلاق را می دهید ترجیحا با پاهای برهنه راه بروید.

به محض اینکه متوجه شدید که گرفتار باتلاق شدید تلاش کنید که بصورت افقی بخزید و سعی در عقب نشینی کنید، معمولا برای فرو رفتن در باتلاق حداقل یک دقیقه زمان لازم است و این یعنی شما فرصت نجات خود را دارید! این تکنیک برای اولین گامهای گرفتار شدن در باتلاق است.

در هنگام گرفتار شدن در مرداب ها و باتلاق ها و گندابها، سریعا روی دستها و زانو ها یا به پشت بسته به شرایط بیفتید، قطعا خیس و کثیف خواهید شد اما بهتر از غرق شدگی است.سطح ایجاد شده توسط دستها ، زانو ها و پاها کمک می کند که وزن شما بصورت گسترده پخش گردد و فرو رفتن را به تعویق بیاندازد. بطور کلی سعی کنید که شناور شوید.

بصورت یک مار حرکت کنید این عمل کمک زیادی به شناور ماندن شما خواهد کرد و سپس به سمتی که از آن وارد شدید حرکت کنید تا خارج شوید.

در صورتی که پای شما گیر کرد تقلا نکنید و سعی در برداشتن قدم بعدی با نیروی بیشتر نداشته باشید! این معمولا واکنشی ناخودآگاه در مواجهه با گیر کردن در باتلاق است. این تلاش ممکن است باعث شود پای گیر کرده رها گردد اما باعث فرورفتن بیشتر پای دیگر شده و رهایی را دشوار تر کند!

سعی کنید آرام بنشینید و به پشت دراز بکشید، این عمل باعث می شود وزن بدنتان تا حد زیادی از روی پاها برداشته شده و این فرصت را پیدا کنید که با حرکتهای عرضی پاها سعی در گشاد کردن فضای اطراف پاهایتان کنید، برای این کار توجه داشته باشید که در یک لحظه برای هر دو پا تلاش نکنید، این اشتباه باعث می شود توانتان را رفته رفته از دست بدهید و نتیجه ای هم نگیرید! به نوبت اول با خونسردی و آرامش برای یکی از پاهایتان فضا را آزاد کنید.

وقتی توانستید فضای دور هر دو پا را گشاد تر کنید حالا آرام چرخیده و به روی شکم و به سمت خارج باتلاق بخزید. این عمل ممکن است شما را به شدت کثیف و گل آلود کند اما شمارا نجات می دهد.

زمانی که در باتلاق گیر می کنید، هرگونه عجله و حرکات عصبی فقط باعث صدمه خوردن به شما و گیرکردن بیشتر می شود، همه حرکات خود را به آرامی و خونسردی و یک به یک انجام دهید، حرکت های آرام مانع فرو رفتن بیشتر شما خواهد شد اما حرکتهای سریع حتی می تواند بستر باتلاق را به واسطه لرزش های ایجاد شده رفته رفته وسیع تر کند!

این را آگاه باشید که باتلاق ها می توانند واکنش های غیر قابل پیش بینی نسبت به حرکات سریع شما از خود نشان دهند که باعث به دام افتادن بیشتر و عمیق تر شما شوند! اما در صورتی که آرام رفتار کنید می توانید یک واکنش مخالف را کنترل یا متوقف کنید. باز هم یادآوری می کنم که چگالی شما از باتلاق کمتر بوده و در صورتی که خونسرد و آرام باشید می توانید تا حد زیادی از خاصیت شناوری برای نجات خود استفاده کنید به شرطی که در دام مکش های حرکات سریع و یا ناخودآگاهی نیفتید!

در صورتی که آرام و خونسرد عمل کنید و بسته به وسعت و عمق باتلاق، رهایی شما می تواند از چند دقیقه و حتی تا ساعت ها زمان ببرد! این را به خاطر بسپارید که عمق اکثر باتلاق ها معمولا بین 30 سانتیمتر الی 1.5 متر بیشتر نیست ( توجه کنید این ارقام مربوط به ریگ های روان می باشد و ارتباطی به باتلاق و مرداب های مختلفی که در بخش اول این مقاله نام برده شد ندارد!) و آگاهی از این مورد می تواند در حفظ خونسردی شما کمک کند. البته اگر به ناگاه شما در دام قسمت عمیقی از باتلاق افتاده باشید می توانید ظرف لحظات کوتاهی و به سرعت حتی تا کمر یا سینه در آن فرو روید و این نباید باعث از دست دادن خونسردی شما شود! با حفظ آرامش و کنترل وحشت می توانید از خاصیت شناوری بدنتان بهره ببرید.

در چنین وضعیتی تنفس های عمیق و آرام از دو سو به شما کمک می کند، یکی اینکه تنفس های عمیق بر آرامش شما تاثیر گذار بوده و دوم اینکه با پر شدن کامل حجم ریه هایتان کمک زیادی به شناوری خود می کنید. پس تا جایی که امکان دارد هوا را در شش هایتان نگه دارید. و این را بدانید که فرو رفتن همراه حفظ هوا در شش ها و حفظ خونسردی، غیر ممکن است!

به پشت شوید و حالت شنا کردن به خود بگیرید، اگر تا کمر فرو رفته اید، به عقب خم شده و سعی کنید هرچه بیشتر وزنتان را گسترش دهید. هر چه وزنتان در سطح بیشتری از بدنتان پخش شود مانع فرو رفتن بیشتر شما خواهد شد. زمانی که روی کمرتان خوابیده اید به آرامی سعی در آزادسازی پاهایتان کنید و همواره سعی کنید به سمت خارج باتلاق از پشت شنا کنید و به محض رسیدن به لبه باتلاق بچرخید و خود را به سمت زمین سفت بکشید.

در زمان گرفتار شدن در باتلاق و در صورتی که چوبدستی و یا باتون به همراه دارید از آن برای رهایی استفاده نمایید. برای حفظ امنیت بیشتر در مکان هایی که احتمال وجود باتلاق می رود با چوب دستی حرکت کنید و به محض اینکه احساس کردید مچ پای شما در حال فرو رفتن است هر چه سریعتر آن را بصورت افقی در پشت سر خود بر روی سطح باتلاق بیاندازید و از پشت بر روی آن تکیه دهید. بعد از چند لحظه و یا حتی چند دقیقه و در صورت حفظ خونسردی به تعادل خواهید رسید و فرو رفتن متوقف خواهد شد. در این حالت سعی کنید با تکیه بر چوب دستی و انتقال گسترش وزنتان، پاها را به آرامی آزاد کنید. حتما و حتما برای آزاد کردن پاها به نوبت عمل کنید!! اول آزاد سازی یک پا و سپس پای دیگر.

تکنیک آزاد سازی پا به اینصورت است که ابتدا یک پا را بدون اینکه سعی در بیرون کشیدن آن داشته باشید حرکتهای عرضی می دهید که باعث شود حفره ایجاد شده در اطراف پا آرام آرام باز و گشاد تر شود و سپس پا را آزاد می کنید.

کار رهایی از باتلاق می تواند بسیار طاقت فرسا باشد لذا مکررا با توقف های کوتاه استراحت کرده و با حفظ آرامش انرژی خود را کنترل شده و عاقلانه صرف کنید تا دچار خستگی مفرط نشوید!!

یک نکته بسیار مهم اینکه با توجه به تمامی تذکرات مبنی بر حفظ خونسردی و آرامش و آرام عمل کردن ، اما باید سریع عمل کنید!! در واقع وقت را ضمن رعایت همه اصول ذکر شده از دست ندهید. زیرا فشار ناشی از باتلاق بر اندام شما می تواند در جریان خود بدن شما اختلال ایجاد کرده و رفته رفته باعث آسیب عصبی و بی حسی اندام های شما شده که این خود خطری است در برابر نجات شما!!

این را بدانید که بر خلاف آنچه در فیلم های سینمایی دیده اید اکثر مرگ ها در باتلاق ها مربوط به مکیده شدن توسط باتلاق نیست بلکه علت اصلی غرق شدن و در برخی مناطق سرمازدگی می باشد.عدم خون رسانی به بافتها در اثر فشار باتلاق به سطح بدن باعث از کار افتادگی عضو و همچنین کمک به استقبال از سرمازدگی است!

جهت پیشگیری از به دام افتادن در باتلاق ها سعی کنید مناطقی که احتمال وجود باتلاق را دارد بشناسید. منطقه ای را که قصد ورود و طبیعتگردی در آن را دارید بخوبی مطالعه کنید و از وجود باتلاق اطلاعات بدست آورید. در هنگام راه رفتن در مناطق با احتمال وجود باتلاق از چوبدستی استفاده کنید بخصوص در مناطق جنگلی که ممکن است با پوششی از برگ درختان مخفی شده باشند! به میزان فرو رفتگی رد پاهایتان توجه کنید. نگاهی به پشت سر خود انداخته و به عمق رد پاهایتان از چند متر عقب تر تا به زیر پای خود توجه کنید، درصورتی که این رد پاها رفته رفته در حال عمیق تر شدن باشد احتمالا در حال حرکت به سمت بستر باتلاقی هستید و می بایست مسیر خود را برگشته و تغییر دهید!

مناطق مستعد برای وجود باتلاق (ریگ روان):

جلگه ها

اطراف مرداب ها

اطراف دریاچه ها

نزدیک منابع زیرزمینی آب

برخی مناطق کویری و بیابانی

برخی از مناطق جنگلی با بستری مملو از آب

در هنگام راهپیمایی در اینگونه مناطق که احتمال وجود باتلاق را در آن شنیده اید و یا احتمال می دهید هوشمندانه مراقب بافت های خیس و ناپایدار زمین باشید . به تراوشات آب از زیر شن و ماسه و یا موج های روی بافت زمین دقت داشته باشید. یک باتلاق از نوع ریگ های روان در اکثر مواقع نسبت به بستر پیرامونش قابل شناسایی است البته اگر دقت کافی را به خرج دهید!

در هنگام راهپیمایی در مناطق پر ریسک با چوب دستی خود جلوی پاهایتان را قبل از قدم برداشتن خوب چک کنید. به همراه داشتن یک چوب دستی محکم می تواند به شما در ضربه زدن به جلوی پایتان و هنگام گرفتار شدن در باتلاق کمک کند.

در صورتی که با یک همراه منطقه ای را می پیمایید که احتمال وجود باتلاق میرود، حتما با فاصله ای حدود حداقل 7 متر از یکدیگر قدم بردارید ضمن اینکه با یک طناب به یکدیگر متصل هستید. در اینصورت اگر فرد جلویی گرفتار باتلاق شد نفر پشتی می تواند از او حمایت کند.

در این مقاله عرض کردم که برای اینکه بتوانید از ایجاد مکش کفش در هنگام فرو رفتن در باتلاق جلوگیری کنید می توانید پابرهنه راه بروید اما باید به این موضوع هم توجه داشته باشید که در بسیاری از باتلاق ها انگل هایی وجود دارد که از راه پوست نفوذ می کنند!! پس این مورد را هم مورد توجه قرار دهید و تصمیم بگیرید!

علیرضا کیایی

ترجمه منابع خارجی بکار رفته: ملیحه کیایی

شاد و پیروز باشید