نقشه توپوگرافی چیست؟

یک نقشه توپوگرافیک، چیزی نیست جز تعدادی خطوط ساده که گه گاه به صورت پیچ در پیچ و گاه بصورت صاف کشیده شده اند . به این خطوط ، خطوط حدفاصل و یا Contour Lines می گویند . این خطوط ، نمایشگر مکان هایی روی نقشه هستند که نسبت به یک نقطه مرجع دارای ارتفاع ثابتی هستند، یعنی اگر شما یکی از این خطوط ثابت Contour را دنبال کنید تمامی نقاطی که با این خط مشخص شده اند ارتفاع یکسانی دارند . برای اینکه این قضیه را به روشنی درک کنیم یک کوه را در نظر می گیریم ، برای مشخص شدن نقشه توپوگرافیک این کوه فرض کنید که با چاقو مطابق شکل زیر قاچ هایی هم سطح بر روی آن ایجاد کردیم و کوه را به قسمت هایی تقسیم کرده ایم ، مطابق شکل زیر :

همانطور که می بینید قاچ هایی کاملا افقی زده ایم .

این قسمت های قاچ شده را می توان به صورت کاملا منطبق بر روی یک سطح افقی قرار داد و به این ترتیب نقشه توپوگرافیک این کوه را تهیه کرد.یکی از مزایای استفاده از نقشه توپوگرافیک در این است که شما در این نقشه می توانید یک حجم سه بعدی از منطقه مورد نظر را متصور شوید. در واقع این کار به وسیله خطوط Contour انجام می شود . همانطور که گفتیم یک خط Contour تمام نقاط هم ارتفاع را به همدیگر وصل می کند.

اما فاصله این خطوط Contour به چه صورت است؟

این فاصله در زیر قسمت Map Scale در زیر نقشه شما تحت عنوان Contour Interval یافت می شود . به عنوان مثال در مورد نقشه بالا فاصله بین این خطوط 20 فوت است. اگر تمایل داشتید، تعداد خطوط بین ارتفاع 7600 تا 8000 پا را بشمارید و فاصله بین هر دو خط را 20 فوت به حساب آورید تا این قضیه را کاملا متوجه شوید. این بدین معنی است که هرگاه شما از یک خط به خط بالاتر بروید ، ارتفاع شما 20 فوت افزایش یافته است. در گوشه سمت چپ و پایین نقشه یک کوه وجود دارد ، توجه کنید که چگونه این خطوط Contour شکل کوه را توصیف می کند . اگر بتوانید این تصور را انجام دهید یعنی همیشه می توانید از این نقشه ها به بهترین نحو استفاده کنید . اولین باری که به این نقشه ها نگاه کردید شاید پیش خود فکر کردید که چه نقشه گیج کننده و شلوغی است. برای این که این تصور شما شکل بهتری پیدا کند چند نکته ذکر می شود ، این نکات ، در حقیقت قوانین مربوط به خواندن این نقشه ها می باشد .

قانون اول:

هر خط Contour نمایشگر خطوطی است که کاملا هم ارتفاع می باشند . یعنی شما هر نقطه ای را بر روی این خط پیدا کنید با نقاط دیگر واقع بر این خط، هم ارتفاع می باشد. این قضیه به ما این نکته را یادآوری می کند که یک خط Contour در نهایت بصورت یک دایره بسته خواهد شد. (به عنوان مثال در مثال خطوط کانتور مربوط به کوه ، هیچگاه این خطوط در پشت کوه ناپدید نمی شوند بلکه به نقاط هم ارتفاع خود در پشت کوه می رسند و تشکیل یک دایره بسته را می دهند.)

خطوط کانتوری که در لبه نقشه وجود دارند بسته نیستند چون آنها نقاط هم ارتفاع دیگری را (خارج از محدوده نقشه ما)به همدیگر وصل می کنند ، پس اگر خطوطی را دیدید که تشکیل یک دایره بسته را نداده اند بدانید که شما ادامه این خطوط را نمی بینید . (مطابق شکل)

قانون دوم:

خطوط کانتور هیچ گاه همدیگر را قطع نمی کنند . هر خط معرف یک ارتفاع مشخص است و بنابراین شما نمی توانید دو ارتفاع متفاوت را در یک نقطه داشته باشید. تنها استثنایی که در این قانون وجود دارد یک صخره دماغه ای مانند می تواند باشد ، به این صورت که اگر شما از بالا این صخره را نگاه کنید و با یک دریل آن را از بالا بصورت کاملا عمود سوراخ کنید ابتدا صخره سوراخ می شود و بعد اولین نقطه ای از سطح زمین که دریل به آن می رسد. بنابراین شما در یک طول و عرض جغرافیایی خاص ، دو ارتفاع متفاوت دارید . نکته ای که باید توجه داشته باشید این است که ارتفاع پایین تر بصورت خط چین نمایش داده می شود .(به شکل توجه کنید)

قانون سوم:

رفتن از یک خط کانتور به یک خط کانتور بالاتر ، نشان دهنده افزایش ارتفاع می باشد . اگر می خواهید بدانید که به سمت بالای کوه رفته اید و یا به سمت پایین آن ، به درجه هایی که اطراف شما روی خطوط کانتور نمایش داده شده دقت کنید. اگر از سمت درجه کم به سمت درجه بالاتر رفته اید یعنی افزایش ارتفاع داشته اید و اگر خلاف این بود یعنی ارتفاع کم کرده اید.

قانون چهارم:

هرچقدر ، خطوط Contour به همدیگر نزدیکتر باشند ، نشانگر آن است که در دنیای واقعی آن قسمت شیبی تند و احتمالا صخره ای دارد . و هرچقدر فاصله این خطوط از همدیگر بیشتر باشد ، نشان دهنده این است که آن قسمت شیبی ملایم ، و احتمالا به راحتی قابل عبور است. (صرفه نظر از پوشش گیاهی و … ).

قانون پنجم:

تعداد خطوط کانتور بسته ، نمایشگر یک تپه یا کوه می باشند . اگر این خطوط بسته هاشور زده باشند نمایشگر یک حفره بر روی سطح زمین می باشند .

قانون ششم:

خطوط کانتور در یک دره که رودخانه دارد در نقاط سرچشمه رودخانه و بالای تپه بصورت V شکل در می آیند.

قانون هفتم:

بر روی یک قله و یا در عمق یک دره با ارتفاع یکسان ممکن است تعدادی از خطوط کانتور تکرار شوند . این معمولا در مورد دره های هم سطح با قله اتفاق می افتد.

شاد باشید.

حمید شفقی