ماهواره های ناوبری GLONASS

گلوناس نوعی سیستم هدایت ماهواره‌ای است که توسط کشور روسیه ساخته شده و می‌تواند جایگزین و مکملي براي سيستم جی‌پی‌اس امريكا و نمونه‌های دیگر آن در اروپا با نام سیستم موقعیت‌یاب گالیله و سیستم هدایت قطب‌نما در چین باشد.

ارتش روسیه سامانه جهت یابی گلوناس را از اواخر سال 2007 میلادی با پرتاب 19 دستگاه ماهواره ابتدا با هدف تشخیص موقعیت زمانی و تعيین سرعت به منظور هدایت موشک‌های بالستیک، راه‌اندازی کرد. در واقع گلوناس نسل دوم سیستم هدایت ماهواره‌ای روسیه است.

نسل اول این سیستم، تسیکلون نام داشت و حدودا یک یا دو ساعت زمان نیاز داشت تا با پردازش سیگنال‌ها بتواند موقعیت دقیق را تشخیص دهد، اما هم اکنون به محض اینکه گیرنده، سیگنال ماهواره‌ای را دریافت می‌کند، موقعیت دقیق مشخص می‌شود.

سيستم جهاني ماهواره‌اي موقعيت‌ياب “گلوناس” روسيه که مشابه سيستم “جي پي اس” آمريکاست، از سال ۱۹۹۳ ميلادي مورد بهره‌برداري قرار گرفت.

گلوناس براي تعيين محل و سرعت حرکت وسايل نقليه دريايي، هوايي و زميني و هم‌چنين افراد با دقت يک متر مورد استفاده قرار مي‌گيرد!

شاکله اصلی گلوناس را بیست و چهار ماهواره تشکیل می‌داد. بیست و یک ماهواره برای انتقال سیگنال‌ها و سه ماهواره دیگر به عنوان ماهواره‌های یدک در مدار قرار گرفتند. از پنجم مارس 2010 سیستم گلوناس بیست و سه ماهواره داشت که هجده ماهواره آن فعال بوده، سه ماهواره در فاز عملیاتی و دو ماهواره دیگر هم در حال نگهداری و تعمیر بود. این سیستم نیاز به هجده ماهواره برای پوشش تمام خاک روسیه و بیست و چهار ماهواره برای پوشش کل زمین دارد. گلوناس امکان دستیابی به مختصات اجسام متحرک و ثابت روی زمین را فراهم می‌سازد. علاوه بر کاربردهای نظامی، این سیستم می‌تواند به شهروندان عادی در تمام نقاط دنیا نیز خدمات دهد.

و اما در حال حاضر 31 ماهواره گلوناس در مدار زمین قرار دارند که 24 ماهواره فعال می باشند و بقیه در حال آزمایش یا ذخیره می باشند. سامانه جهت یابی ‘گلوناس’ روسیه در واقع رقیب سیستم ‘جی.پی.اس’ آمریکا است و از آن می توان برای جهت یابی در خشکی، دریا، هوا و فضا استفاده کرد. ‘ولادیمیر پوتین’ نخست وزیر روسیه اعلام کرده است برای اینکه مصرف کنندگان اطلاعات، سامانه جهت یابی ‘گلوناس’ را انتخاب کنند، این سامانه باید بدون نقص بوده و از نظر کیفیت و قیمت خدمات، بهتر از سامانه ‘جی.پی اس’ آمریکا باشد.

روسيه براي زنده نگاه داشتن سيستم گلوناس در سالهاي آينده، قصد دارد طي سالهاي 2012 تا 2020 ميلادي، 13 ماهواره جديد گلوناس را به منظور جايگزيني ماهواره هاي از رده خارج شده اين مجموعه، به فضا پرتاب كند، بدین ترتيب تا سال 2020 روسيه قادر به در اختيارداشتن مجموعه 30 ماهواره گلوناس مي شود كه 6 ماهواره آن به صورت رزرو خواهد بود.

مقایسه سیستم روسی و سیستم آمریکایی

در جی‌پی‌اس تمامی کدها برای هر ماهواره منحصر به فرد و یگانه می باشند، در صورتی که در سیستم گلوناس کد یگانه‌ای برای تمامی ماهواره‌های سیستم به‌کار برده می‌شوند. برای استفاده‌کنندگان شخصی و غیرنظامی دقت قابل دستیابی از طریق گلوناس نسبت به دقت‌های ارایه شده توسط سیستم جی‌پی‌اس بیشتر است زیرا خطای عمدی اس ای در مورد ماهواره‌های گلوناس ارسال نمی‌شود. ( اس ‌ای خطایی عمدی است که توسط وزرات دفاع آمریکا از طریق ایجاد خطا در ساعت ماهواره (نوع 8) و ایجاد خطا در اطلاعات مداری (نوع 3) در سیستم جی‌پی‌اس قرار گرفته است و فعالیت این پدیده از 25 مارس 1990 آغاز شد و ماهواره‌های بلوک دوم را تحت تأثیر قرار داد. البته استفاده‌کنندگان مجاز از گیرنده‌های مخصوصی که قادر به حذف این اثر هستند، استفاده می‌کنند. به اين ترتيب براي استفاده‌کنندگان غیرمجاز سیستم، دقت تا 100 متر (در سطح) و 156 متر (ارتفاعی) کاهش مي‌يابد. دولت آمریکا تصمیم گرفت که از اول می 2000 این اثر را از روی سیستم بردارد و از این تاریخ به بعد مشاهدات و اندازه گیری‌های جی‌پی‌اس با دقت بالاتری برای استفاده کنندگان غیرمجاز سیستم امکان‌پذیر شد.

به دلیل اینکه باند فرکانسی سیستم گلوناس وسیع تر از سیستم جی‌پی‌اس است تداخل امواج ناشی از تشعشعات مغناطیسی جو زمین بسیار زیاد‌تر است لذا برای کاهش وسعت باند فرکانسی، طرح فرکانس انتقالی خاصی برای ماهواره‌های گلوناس پیش‌بینی و اجرا می‌شود. هم چنین زمان جی‌پی‌اس با زمان یو‌تی‌سی یا زمان اتمی و جهانی واشنگتن مرتبط است و زمان گلوناس با زمان اتمی ایستگاه مسکو یا یو‌تی‌سی‌اس‌یو ارتباط دارد که این اختلاف می‌تواند به چندین میکرو‌ثانیه نیز برسد. هر دو سیستم برای مقاصد نظامی طراحی شده‌اند.

معایب سیستم جی‌پی‌اس در مقابل سیستم مشابه روسی عبارتند از:

– اجرای خطای عمدی اس‌ای بر روی ماهواره‌ها

– اطلاعات مداری منتشر شده ماهواره‌ها در جی‌پی‌اس هر ساعت به روز می‌شود ولی در سیستم روسی هر 30 دقیقه به روز می‌شود.

بیشتر یا تمام هواپیماهای روسی که در کشور ما نیز پرواز می‌کنند نظیر توپولف 154، آنتونوف و ایلیوشین نیز از این سیستم پیشرفته روسی استفاده می‌کنند.

جهت اطلاع کاربران دستگاه های جی پی اس ، بیشتر برندهای تولید کننده جی پی اس، بکارگیری سخت افزار دریافت سیگنالهای گلوناس را نیز در تولید محصولات جدید خود در نظر گرفته اند، و این امر باعث بالا رفتن دقت جی پی اس ها جهت راهیابی می باشد. بطوری که از ترکیب اطلاعات دو سیستم جی پی اس و گلوناس، دقت بالاتری را به شما کاربر عزیز ارائه می دهند. از جمله برندهای با کیفیت و مشهور تولید کننده جی پی اس که از پیشتازان این امر می باشد می توانیم به نام تجاری گارمین اشاره کنیم که اکثر مدلهای تولیدی این شرکت توانایی دریافت سیگنالها و اطلاعات هر دو سیستم را دارا می باشند.

شادو پیروز باشید