در مقالات قبلی نکاتی در رابطه با گیاهان خوراکی و سمی و برخی از را ه های شناسایی و آزمایش گیاهان جهت خوردن در شرایط بقا گفته شده و در این مقاله قصد داریم پس از عنوان نکات ایمنی کلی در مورد گیاهان ، به یکسری از گیاهان خوراکی بپردازیم که شناخت آنها می تواند کمک بزرگی در شرایط بقا جهت تهیه غذا برای ما باشد.
بطور کلی از گیاهان زیر دوری کنید:
– از مصرف هرگونه گیاهی که شیره سفیدی دارد خودداری کنید، مگر آنکه به طور یقین مشخص شود که بی خطر می باشد مانند شیردندان
– از مصرف میوه های پنج قسمتی پرهیز کنید
– از خوردن گیاهانی که کرک ریزی بر ساقه و برگ دارند خودداری کنید
– از مصرف برگ های پیر یا پژمرده خودداری کنید زیرا در برخی از آنها بعد از پژمرده شدن سموم کشنده ای ایجاد می شود نظیر سیاه سته، تمشک، آلو، هلو و گیلاس وحشی. همه آنها را ممکن است زمانی که جوان ، تازه و خشک هستند بتوان بدون هیچ خطری خورد
– از مصرف سرخس عقابی بالغ خودداری کنید زیرا موجب تخریب ویتامین ب در بدن شده و می تواند کشنده باشد. تمام سرخس های منطقه معتدل شمالی، زمانی که جوان هستند قابل خوردن می باشند اما برخی تلخ تر از آن هستند که بتوان آنها را خورد
در برخی از انواع، ضروری است قبل از مصرف، کرک ها کنده شود. برای این کار انتها های جوان را قطع کنید، ساقه را دست بکشید تا کرک های آن پاک شود
بطور کلی دو نوع سم متداول در دنیای گیاهان وجود دارد که هر دوی آنها به سادگی قابل تشخیص هستند:
– اسید هیدروسیانیک که مزه و بوی هلو و بادام تلخ را دارد.
– اسید اکسالیک که املاح آن در گیاهانی نظیر ریواس وحشی یافت می شود و زمانی که روی پوست یا زبان مالیده شود با ایجاد گزش یا سوزش مشخص، شناسایی می گردد. از همه گیاهانی که این مشخصه را دارند صرفنظر کنید
گیاهان خوراکی
گروه 1
در بهار و تابستان ، گیاهان جوانه های نو رسته و ترد دارند. برخی از آنها را می توان بصورت خام خورد. بسیاری از آنها هم بهتر است پخته شوند. برای این کار آنها را در آب تمیز بشویید، کرک ها را با مالش پاک کنید و سپس در مقدار کمی آب بجوشانید تا پخته شوند. برگ ها سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی هستند، آنها را بیش از حد نپزید
خردل سفید
Whitr mustard
انواع جوان را بچینید. کل گیاه را می توان پخت. گل ها و برگ های تند را می توان خام خورد.
پامچال
Primrose
تمام قسمت های آن قابل خوردن می باشد. برگ های جوان از همه بهتر هستند.
شیردندان
dandelion
برگ های جوان را خام بخورید. برگ های پیر را بجوشانید و آب آن را عوض کنید تا مزه تلخ آن از بین برود. ریشه ها را بجوشانید یا برای قهوه برشته نمایید
کاسنی
Chicory
مانند شیردندان مصرف شود
ترشک وحشی
Wild sorrel
برگ های جوان را بپزید تا از مزه تند آن کم شود
گندم سیاه
Buckwheat
دانه های آن مانند گندم خوراکی هستند
گروه 2
برخی از گیاهان ساقه های خوراکی دارند. قسمت های کرک دار بیرونی را اگر نرم هستند بکنید، قطعه قطعه کنید و سپس بجوشانید. مغز داخلی برخی از ساقه ها نظیر اقطی را می توان با شکافتن ساقه درآورد و خورد. ساقه های لیفی را برای ساختن ریسمان بکار برید.
گزنه سفید
Dead nettles
گزنه دوپایه
Stinging nettles
برگ ها را بجوشانید. حداقل 6 دقیقه جوشیده شود تا مزه ترش آن از بین برود. می توانید برگ ها را خشک و نگهداری کنید
بارهنگ سر نیزه ای
Ribwort
بارهنگ شاخ گوزنی
Buck horn plantain
بارهنگ دم موشی
Greater plantain
برگ های جوان نسبتا تلخ را همانند اسفناج آماده نمایید. عصاره گرفته شده آن را برای زخم ها بکار برید و یا جوشانده کل گیاه را برای دردهای قفسه سینه استفاده نمایید
نی ها
Reeds
ریشه ها را بپزید. از نی های سوراخ شده صمغ خوراکی تراوش می کند
سرخس عقاب
Bracken
سرخس های پیر خطرناک هستند. تنها سرپیچک ها یا جوانه های تازه را بخورید. بخش های کرکی را کنده و برای 30 دقیقه بجوشانید. کم کم بخورید. ریشه ها را می توان جوشاند یا برشته نمود
گروه 3
بسیاری از علف ها بصورت وحشی می رویند. اکثر آنها را می توان خشک کرد اما نه در برابر نور مستقیم خورشید.
مرزنگوش
Marjoram
دم کرده آن را برای سرفه و ناراحتی های گوارشی بکار برید. جویدن برگهای آن دندان درد را تسکین می دهد.
والک ها
Ramsons
از تمام قسمت های آن می توانید استفاده کنید
گروه 4
ریشه ها و تکمه ها
در فصل پاییز و بهار ریشه ها بیشترین نشاسته را دارند. هر نوع ریشه ای را باید کاملا پخت. آن را با آب تمیز بجوشانید تا نرم شود سپس بر روی سنگ های داغ داخل آتش برشته کنید. به منظور پخت سریع تر آن را تکه تکه نمایید. با تکه چوب تیزی امتحان کنید که پخته شده یا نه
جعفری فرنگی غده دار وحشی
Wild parsnips
ریشه را خام یا پخته مصرف کنید
شنگ
Salsify or oyster plant
ریشه و برگ های جوان را بپزید
سیب زمینی ترشی
Jerusalem artichoke
قبل از پختن آن را پوست نکنید
گروه 5
گل های برخی از گیاهان قابل خوردن هستند نظیر انواع لیمو ترش، گل رز، رازک، پامچال، بابونه. بهترین استفاده از آنها در تهیه چای و دم کرده های طبی است
گروه 6
میوه ها
بسیاری از میوه ها با توجه به وجود انواع غیر وحشی برای شما آشنا می باشند. از فصل تابستان به بعد میوه ها یک منبع غذایی مهم محسوب می شوند
زرشک
Barberry
میوه آن ترش مزه و سرشار از ویتامین C است
رز وحشی
Wild rose
بذردان آن غنی از ویتامین C است. آن را بجوید تا عصاره اش بیرون آید یا له کنید و بصورت شربت بجوشانید.
انواع تمشک
Brambles
میوه را بصورت خام مصرف کنید
توت فرنگی وحشی
Wild strawberry
میوه را تازه و خام بخورید
زالزالک
Hawthorn
میوه را بصورت خام بخورید. جوانه های تازه بهاری نیز قابل خوردن هستند
سیبچه
Carb apple
خوردن تعداد زیاد میوه آن سبب اسهال می شود. بهتر است با سایر میوه ها پخته شود
گیلاس وحشی
Wild cherry
آلوچه جنگلی
Blackthorn or sloe
میوه آن بسیار ترش می باشد و بهتر است بمنظور تهیه ژله پخته شود. برای تهیه ژله میوه ها را بجوشانید سپس به حالت نیم جوش حرارت دهید تا غلیظ شود سپس بگذارید تا خنک شود و در ظرف در بسته نگهداری کنید. به چنین میوه هایی می توان میوه هایی مانند سیبچه افزود
توت وحشی
Wild mulberry
بصورت خام مصرف کنید
انگور وحشی
Wild grapes
میوه را خام بخورید. برگ های جوان را بجوشانید.
برخی از میوه ها را می توان به منظور نگهداری خشک کرد. آنها را روی صفحه ای در لایه های مجزا و دور از تابش مستقیم آفتاب بچینید. آنها را از هرگونه رطوبتی نظیر باران یا شبنم محافظت نمایید. عمل خشک شدن 10 روز طول می کشد
گروه 7
میوه های مغزدار
کاج
Pine
مخروط کاج را حرارت دهید تا دانه های آن آزاد شود. بصورت خام قابل خوردن هستند ولی بصورت برشته خوشمزه ترند. برگ های سوزنی و پیوسته درخت قابل خوردن است و حتی می توانید از آنها برای چای مطبوعی که دارای فند می باشد جهت تامین انرژی استفاده نمایید
گردو
Walnut
پسته
Pistachio
پسته را بصورت خام یا برشته مصرف کنید
بلوط
Oak
از پوسته جدا کرده و چندین بار بجوشانید و بمنظور کاستن از مزه تلخ ، آب آن را عوض کنید یا بگذارید در آب سرد برای مدت 3 الی 4 روز خیس بخورد. می توانید آن را با خاکستر و زغال بپوشانید و گاه گاهی روی آن آب برزیزید سپس آن را برشته کنید.
فندق
Hazel
گروه 8
علاوه بر موارد فوق، گیاهان خوراکی زیر را نیز می توانید انتخاب کنید. اگر موفق نشدید هیچکدام از گیاهانی که در اینجا اشاره کردیم را پیدا کنید، آزمایشات قابلیت خوراکی بودن گیاهان که در مقالات قبلی آموزش داده شده است را اعمال کنید. ممکن است بخشی از یک گیاه قابل خوردن ولی قسمت دیگر از آن سمی باشد. برگ، ساقه، ریشه و غیره را جداگانه امتحان کنید.
شبدر
Clovers
بهتر است برگ ها جوشانده شوند
ریواس وحشی
Wild rhubarb
تنها ساقه را بخورید، بخش های دیگر مضر هستند. آن را بجوشانید
درختان
پوسته درخت
اغلب پوسته خارجی درختان قابل خوردن نیست اما پوسته نازک داخلی بعضی از درختان در فصل بهار، زمانی که شیره گیاهی شروع به جریان یافتن می کند، قابل خوردن می باشد. پوسته خارجی را در نزدیکی پایه درخت یا از روی ریشه هایی که در معرض دید هستند بکنید تا پوسته داخلی آشکار گردد. می توان آن را خام خورد، ولی با جوشاندن آن ژلاتینی تشکیل می شود که می تواند برشته شده و برای استفاده بصورت آرد آسیاب شود
برخی از درختان با بهترین پوسته داخلی برای خوردن:
غان
صنوبر لرزان
سپیدار
افرا
نراد
کاج
کاربردهای دیگری برای پوسته داخلی:
پوسته غان را می توان بصورت ورق های بزرگ جدا کرد و برای ساخت جانپناه و جعبه یا ظروف بکار برد. به منظور استفاده برای بسته بندی آن را بصورت نوارهایی از هم جدا کنید.
صمغ و رزین:
برخی درختان زمانی که بریده شوند از خود شیره ای تراوش می کنند که به شکل حبه ای سفت می شود. شیره مزبور، در صورت قابلیت انحلال در آب ، صمغ محسوب می شود وگرنه رزین خواهد بود. هر دو مغذی هستند. برخی انواع شدیدا قابل احتراق هستند و برای روشن کردن آتش مناسب می باشند.
شربت غان و افرا:
پوسته درخت را به شکل V ببرید، شیره شیرین آن را که بیرون می ریزد جمع آوری نمایید. در زیر برش V شکل ، سوراخی در تنه درخت ایجاد کنید و برگی را بصورت لوله در سوراخ وارد کنید تا شیره را به داخل ظرفی هدایت نماید. شیره را روزانه جمع آوری نموده و بجوشانید تا غلیظ شده و بصورت شربت درآید.
برخی از گیاهان و درختان سمی:
تاتوره
Thorn apple or Jmson weed
مصرف تمام بخش های آن کشنده می باشد
گل انگشتانه
Foxglove
تمام بخش های آن به شدت سمی می باشد
اقونیطون
Monsk hood
سمی
شوکران
Hemlock
بسیار سمی
شابیزک
Deadly nightshade
تمام بخش های آن به ویژه میوه ها سمی هستند
درختان زیر حاوی مواد سمی یا محرک هستند:
سرخدار
Yew
سدر
Cedar
شاه بلوط هندی
Horse chestnut and buckeye
شاد و پیروز باشید