روش خورشيد و سايه:
ممكن است در يك سفر قطبنما نداشته باشيم و يا قطبنماي ما از كار افتاده باشد . در چنين شرايطي يك طبيعت گرد نياز به آگاهي بر روش هاي طبيعي جهت يابي را بيشتر احساس مي كند. بايد بدانيد كه روش هاي بسيار متنوع و جالبي با استفاده از امكانات موجود در طبيعت وجود دارد كه مي تواند ما را در امر جهت يابي ياري نمايد. و ما قصد داريم به مرور به آموزش آنها بپرداريم.
در اين مقاله روش پيدا كردن جهات جغرافيايي را با استفاده از خورشيد و سايه آموزش خواهيم داد.
يكي از دقيق ترين روش ها استفاده از سايه و خورشيد مي باشد.در اين روش به يك آسمان صاف و مقداري زمان نياز داريم. بااستفاده از يك چوب صاف به طول يك متر و و دو قطعه سنگ يا چوب كوچك نوك تيز و همينطور به يك تكه نخ يا طناب آن هم در صورت موجود بودن نياز داريم. در صبح و كمي قبل از ظهر درجه بندي را شروع مي كنيم، چوب بلند را در زمين فرو مي كنيم زمين اطراف چوب بايد افقي و هموار باشد. حال يكي از چوب هاي كوچك و يا يك قطعه سنگ كوچك را درست در جايي كه سايه چوب بلند تمام مي شود مي گذاريم. حالا نخ يا طناب را به پايه چوب بلند مي بنديم و و سر ديگر آن را به چوب بلند و نوك تيزي مي بنديم بطوري كه وقتي طناب را كاملا مي كشيم چوب نوك تيز به سنگ يا چوب ديگري كه در زمين فرو كرديم برسد. حال به كمك چوب نوك تيز نيم دايره اي بر روي زمين مي كشيم و تا بعد از ظهر صبر مي كنيم. در طول روز سايه كوتاه و كوتاه تر شده و از ظهر به بعد دوباره بر طول آن افزوده خواهد شد. در ظهر و هنگامي كه سايه در كوتاه ترين حالت خود قرار دارد، بر روي نيم دايره راستاي سايه را علامت مي زنيم، دراين حالت سايه راستاي شمال را نشان خواهد داد، سرانجام سايه بلندتر شده و دوباره به نيم دايره رسم شده مي رسد.در اين نقطه نيز چوب كوچك نوك تيز فرو مي كنيم و يا قطعه سنگي قرار مي دهيم. . اگر طناب يا ريسمان براي رسم نيم دايره نداشتيم مي توانيد از يك چوب صاف بلند و يا هر وسيله ديگري كه بتوان با آن يك نيم دايره رسم كرد استفاده كنيد.
در نظر داشته باشيد كه سايه اجسام در صبح به سمت غرب و در عصر به سمت شرق مي باشد.
حال خطي كه دو چوب كوچك و يا دو قطعه سنگ را به هم مصل مي كند راستاي شرقي – غربي را نشان مي دهد. در حقيقت بايد نقاط را بطور دقيق مشخص نماييم، زيرا هر دو نقطه كه فاصله هاي مشابهي از قائده چوب بلند داشته باشند براي ما خط شرقي – غربي را مشخص مي كنند.
يك راه سريع تر اما تقريبي براي اين روش وجود دارد كه البته در زير خط استوا نادرست خواهد بود، در اين راه نياز به چوب تيز و طناب نداريم. نشانه اول را با يك تكه سنگ مشخص مي كنيم و حدود 20 دقيقه بعد نشانه دوم را در انتهاي سايه چوب بلند بر روي زمين مي گذاريم . خط مابين اين دو سنگ از طرف نشانه اول به سمت نشانه دوم مسير غرب به شرق را بطور تقريبي نشان مي دهد.