با توجه به فصلی که در آن قرار داریم و طبیعی بودن مواجه با صاعقه در کوهنوردی و طبیعتگردی بر آن شدیم که مطالبی را در این خصوص در اختیار شما علاقه مندان قرار دهیم.
آذرخش ( رعد و برق ) نوعي تخليه الکتريکي است که در اثر الکتريسته ساکن بين دو ابر و زمين ايجاد مي شود .
در اثر برخورد ذرات آب يک جبهه هواي گرم به ذرات يخ يک جبهه هواي سرد ، الکتريسته ساکن بوجود مي آيد که نسبت به زمين داراي بارالکتريکي منفي بوده و در صورتي که فاصله منبع جريان الکتريکي نسبتاً نزديک به سطح زمين باشد ، صاعقه بروز مي کند . در رعد و برقهاي شديد معمولاًبيشترين تخليه الکتريکي صورت مي گيرد .
از مناطق پر آذرخش جهان می توان از دشت خوزستان، کوه های زاگرس و البرز در ایران و هندوکش در افغانستان را نام برد.
خطرات آذرخش و یا همان صاعقه :
سوختگی، مشکلات تنفسی، ایست قلبی، ضایعات چشمی ، ناشنوایی، مشکلات مغزی، شوک، خونریزی داخلی، آسیب به دستگاه عصبی، شکستگی، و ضایعات استخوانی ، ازجمله صدمات عمده ای هستند که به وسیله صاعقه ایجاد می شوند.
انسان معمولا به سه روش مورد آسیب صاعقه قرار می گیرد:
– برخورد مستقیم: صاعقه مستقیما به فرد برخورد می کند.
– جریان زمینی: صاعقه در فاصله ای دورتر به زمین برخورد کرده و از طریق زمین به بدن فرد می رسد.
– جریان القایی: تخلیه الکتریکی با بدن فرد از طریق هوای باردار اطراف.
رعايت نکات ايمني هنگام وقوع صاعقه
با توجه به حالت ابرها و صدای رعد و برق از دور می توان وضعیت را زود تر تشخیص داد و یک نقطه امن را برای خود یافت.
اگر داخل ساختمان هستيد به نکات زير توجه کنيد :
1 – وسايل برقي مانند راديو و تلويزيون را از برق بکشيد و سيم آنتن را خارج کنيد .
2 – از درب و پنجره و بخاري ديواري ، شوفاژ و ديگر هادي هاي الکتريسيته دور شويد .
3 – به منظور جلوگيري از خطر آتش سوزي ناشي از صاعقه نسبت به نصب برق گير در ساختمان هاي بلند اقدام کنيد (قبل از وقوع).
4 – در زمان توفان از تلفن استفاده نکنید.
اگر در خارج ساختمان هستيد :
•در مکانهاي مرتفع قرار نگيريد .
•از درختان ، تپه ها ، ديرکها ، طناب رختشويي ، سيم برق هوايي ، لوله هاي فلزي و آب دور شويد .
•به اشياء فلزي ( از قبيل دوچرخه ، نرده هاي آهني ، قلاب ماهيگيري ، لوازم فلزي خانه و واگنهاي راه آهن، باطون کوهنوردی و … ) دست نزنيد .
•اگر در فضاي باز گرفتار رعد و برق شديد ، سریعا اشیاء فلزی را از خود دور کرده و زیر خود یک عایق مانند کوله پشتی یا زیر انداز و یا هر عایق دیگری قرار دهید و زانو و پاهاي خود را نزديک يکديگر قرار داده و سر خود را خم کنيد و به حالت چمباتمه بنشینید .
•اگر در حال شناکردن هستيد يا روي قايق سواريد فوراً از آب بيرون بيائيد و در صورتی که نزدیک به آب هستید فورا از آن دور شوید.
•زيرتک درخت ها و یا درختان بلند پناه نگیرید. در صورتی که در منطقه ای پر درخت هستید زیر کوتاه ترین درخت پناه بگیرید.
•در نقاط مرتفع پناه نگیرید و به نقاط پست بروید.
•در صورتي که در اتومبيل هستيد ، در محل مطمئن توقف کنيد و موتور را خاموش کنيد و آنتن ماشين را پائين بکشيد .
•در صورتی که بار الکتریکی را حس کردید مانند زمانی که موهای سرتان سیخ سیخ شد و یا در پوست خود احساس مور مور شدن کردید احتمال اینکه صاعقه به شما بزند بسیار زیاد است، فورا روی زمین دراز بکشید.
•در صورتی که در منطقه ای باز بصورت گروهی حرکت می کنید ، فورا از یکدیگر فاصله گرفته و نکات فوق را انجام دهید.
علائم و نشانه هاي فرد آسيب ديده در برابر صاعقه:
بر اساس شدت صدمات وارده ، تابلوي باليني متفاوت بوده و ممکن است فقط به صورت اختلال هوشياري گذرا و لحظه اي و احساس ضعف و بي حسي موقت باشد و اينکه سوختگي شديد ، ايست قلبي – تنفسي و مرگ رخ مي دهد . ميزان مرگ ومير کلي آن حدود ۳۰-۲۰ درصد بوده و در ۷۰ درصد قربانيان نجات می یابند ، عوارض ماندگار بوجود خواهد آمد .
•اختلال عصبي ممکن است بصورت کاهش سطح هوشياري ، فراموشي ، تشنج ، سوزن سوزن يا گزگز شدن انتهاي دست و پا ، لکنت زبان ، خونريزيهاي مغزي و کما باشد .
•اختلالات قلبي – عروقي بصورت نامنظم شدن ضربان قلب و افزايش فشار خون شديد مي باشد .
•شايع ترين علت مرگ در افراد صاغقه زده، ايست تنفسي است . پوست از چند طريق ممکن است دچار ضايعه شود . شايعترين آن ، سوختگي حاصل از انتقال سطحي جريان الکتريکي است و همچنين سوختگي در نواحي مرطوب بدن ( زيربغل و کشاله ران ) ممکن است اتفاق بيافتد .
•بيش از ۵۰٪ قربانيان صاعقه دچار پارگي پرده گوش شده و همچنين ممکن است اختلال شنوايي در اثر جابجايي استخوانهاي گوش مياني بوجود آيد .
تدابير درماني
•کليه مصدومين بايد در هر شرايطي به بيمارستان انتقال يابند و دست کم به مدت ۲۴ ساعت تحت نظر قرار گيرند . تنفس و نبض مصدوم ارزيابي شود و در صورت عدم وجود نبض و تنفس، احياي قلبي – ريوي ( طبق دستورالعمل ) انجام گردد . توجه به خونريزي داخلي مصدومین از ضروریات می باشد .
•آسيبهاي ناشي از سوختگي را ( طبق دستور العمل کمک های اولیه) درمان نماييد و همچنين بايد مراقب آسيبهاي ستون فقرات و شکستگي ها بوده و در صورت وجود آسيب طبق دستورالعمل مربوطه اقدام نمائيد .
منابع: (سایت همطناب – کتاب هنر زنده ماندن در شرایط سخت) با کمی تغییرات